À l'attaque !

Jour J

Omstreeks 3:50 opende de artillerie langs gans het front het vuur. Tientallen minuten later staken de 1^e en 51^e divisions d'infanterie het kanaal over via een vijftigtal passerelles. Sinds 28 juli waren hiervoor verschillende bruggenhoofden aangelegd op de Duitse oever.

De artillerie en de infanterie, waren nauw op elkaar afgestemd. Het voetvolk rukte op achter een muur van vuur en staal. Een grootschalige aanval verwachtende, hadden de Duitsers de frontlijn langs het kanaal grotendeels verlaten, waardoor deze relatief snel viel. Vervolgens moest tot 1.000 meter niemandsland overbrugt worden om de Albrechtstellung te bereiken.

Het niemandsland lag bezaaid met bunkers, die zo goed en zo kwaad mogelijk door de zware artillerie onder vuur werden genomen. Onder dichte dekking van 75 mm geschut en laag scherende Franse gevechtsvliegtuigen was tegen de middag een 600 meter lang bruggenhoofd geïnstalleerd van de Steenstraat tot Smiske Cabaret en was het dorp Bikschote veroverd.

De Fransen leden zo’n 1.300 slachtoffers, waaronder ruim 200 doden.

Le 16 Août

Onmiddellijk na de openingsaanval pakten donkere wolken samen boven de Vlaamse vlakte. Regenbuien versluierden de horizon en de Duitsers profiteerden van het verslechterde zicht om hun troepen te vervangen.

De Franse artillerieactiviteit nam toe in de aanloop naar 16 augustus. Opnieuw werden eerst verspreide logistieke punten beschoten, waarna het vuur zich steeds meer concentreerde op de stellingen voor het Houthulsbos.

De aanval verliep volgens hetzelfde stramien. Drie opeenvolgende golven moesten de Duitse posities overspoelen. Om 4u45 rukten de Franse troepen op. De 2^e division op rechts stak, in samenwerking met de Britse 29^th Division, de Steenbeek over tussen Bikschote en Langemark bij Wijdendrift. In het centrum trok de 162^e division van Bikschote op naar Sint-Janshoek aan de Sint-Jansbeek. Op links werd het bataljon Fusiliers Marins, van de 51^e division, ingezet om de landtong van Poesele en het waterfort van Drie-Grachten te ontruimen.

Opnieuw loonde het samenspel van artillerie, voetvolk en vliegwezen. Ten koste van een 130tal doden, was de waterlijn Martjesvaart - Sint-Jansbeek - Broenbeek bereikt. De Franse artillerie was weer eens mondiger gebleken dan de Duitse. De Fransen groeven zich diep in, met slechts kleine bezetting in de eerste linie.

En pause

Voor de Fransen verliepen de meeste dingen voorlopig volgens plan. Vooral met de precisie en vastberadenheid van hun artillerie was de staf in Rekspoede tevreden. Hun Britse bondgenoten in de speerpunt van het offensief ondervonden echter meer problemen. Het kapotgeschoten operatiegebied in combinatie met een druilerige zomer en flexibele Duitse weerstand zorgde ervoor dat het offensief stagneerde. De Wilhelm-Stellung en de strategische hoogten bij Geluveld, die als Duitse vuurbasis dienden, waren nog steeds niet ingenomen. Een eerste pauze werd ingelast.

De Franse troepen genoten van welverdiende rust in het achterland. Er werd zelfs een uitstapje georganiseerd naar het strand van Malo-les-Bains bij Duinkerken. Ondertussen werd het front voornamelijk bemand door de 29^e division, die niet in het offensief zou gaan. Dat deze rustpauze geen kalme periode was, werd bewezen door de verliescijfers. Van 17 augustus tot 8 oktober zouden bijna 600 Fransen het leven laten.

Het zomers optimisme kreeg een eerste flinke knauw in september. Op 11 september werd Georges Guynemer, piloot en icoon van de Franse propaganda, neergeschoten boven Poelkapelle. Voor de Fransen was zijn dood een sombere voorbode van wat komen ging.

Octobre 1917

Terwijl de Fransen hun lijn hielden, trokken de troepen van Haig’s weer op. Op 26 september viel Zonnebeke. Op 4 oktober lagen Australiërs op de hoogten bij Broodseinde en Nieuw-Zeelanders aan 's Gravenstafel. Op de Franse rechterflank bereikten de Britten de ruïnes van Poelkapelle. Nu hun flank eindelijk veilig gesteld was, konden de Fransen na 50 dagen weer aanvallen.

Het doel was om de verbinding tussen het Houthulstbos en de Blankaart door te snijden. Om de flank veilig te stellen, moest de 2^e division in samenwerking met de Britten in een eerste fase op 9 oktober de Broenbeek oversteken in het uiterste zuiden van de Franse sector om een helling aan de zuidelijke rand van het bos bij Vijfwegen en Veldhoek in te nemen. De manschappen waren fris, goed uitgerust, maar werden toch op de proef gesteld. Het regende non-stop en door de aanhoudende beschietingen waren de wegen en het terrein in een erbarmelijke staat. Versterkingen en voorraden bleven steken in het slijk. De onbeduidende Broenbeek was getransformeerd in een 100 meter brede plas, de omgeving ontaard tot een pokdalig landschap, waar kraters vol bruinzwart stinkende bagger, elkaar afwisselden. Ondanks de slechte omstandigheden werden de miniem vooropgestelde doelen bereikt met behulp van gerichte artillerieondersteuning.

In de Britse sector richting Poelkapelle en Passendale verliepen de aanvallen rampzalig.

Er was echter geen sprake van opgeven voor Pétain. Hij had zich verbonden aan Haig en zolang deze zijn troepen naar de Duitse stellingen wilde slingeren, zouden de Fransen mee oprukken.

Bergen verzetten

Duitse bunkers voor het Houthulsbos en langs de Iepersesteenweg, speelden de troepen parten, maar de infanterie werd opnieuw goed bijgestaan door de artillerie en het vliegwezen dat kon profiteren van goed zicht. Links van de Iepersesteenweg hees het 102^e bataillon de chasseurs alpins de tricolor boven de mistroostige overblijfselen van Merkem. De Fransen hadden Alpentroepen ingeschakeld om één van de meest vlakke stukjes Vlaanderen in te nemen.

Verder naar het noorden namen het 321^e regiment van de 133^e division en de marinefusiliers, van de 51^e division posities bij het gehucht de Kippe in. Het gehucht Luigem werd ’s middags bezet door het 273e régiment d'infanterie van de 51^e division.

Ten noorden van Luigem stonden de Fransen in verbinding met het Belgische leger dat eveneens de Martjesvaart was overgestoken om de Franse flank veilig te stellen. 285 Fransen verloren het leven op 26 en 27 oktober 1917.